I desember i fjor fekk me ein vakker og nyttig kalender frå gode vener. Den heiter «Was mein Leben reicher macht, Glücksmomente für jeden Tag» (Slikt som gjer livet mitt rikare. Små, daglege lykkestunder).
Kvar morgon les mannen min ein liten snutt for meg. Dette har blitt ei slags rutine og er som eit Kinderegg på morgonkvisten. Tre gode ting på ein gong: – Me har noko anna enn vår eigen kvardag å samtale om – Det bringer gode kjensler inn på frukostbordet – Eg må oppretthalde tyskkunnskapen mine
Måndag 7. august, den dagen det verkeleg byrja å regne her, las han dette:
«Ein eldre herre går krumbøygd over rullatoren og skyv ei vasskanne framfor seg mot eit lite tre som står framfor eldreheimen og ventar på vatnrasjonen sin der i gloheita. Så mykje praktisk medkjensle!»
Praktisk medkjensle! Så fint, tenkte eg, utan å forstå at dette var noko hallingane kom til å få øvd seg på å vise kvarandre i veker framover. Og folk har gitt kvarandre husrom, smurt brødskiver, flytta stein, stått vakt og tatt eit ekstra spadetak eller ti.
Livet mitt har sjølvsagt handla mykje om dameting, kvinnfolkgreier, venninneprat, småjentetankar, kvinnekamp og alt slikt som har hatt sin naturlege plass i eit kvinneliv. Slik har eg det jo framleis og mange av dei personane med viktige plassar i kvardagen min i dag er nettopp kvinner.
Av alle dei kvinnene eg har og har hatt i livet mitt, vil mor mi alltid ha den fremste plassen.
I dag vil eg likevel skrive om menn, – og til og med utan å nemne dei tre mennene som står meg aller nærast og som oftast er i tankane mine. Det har seg nemleg slik at korkje mannen min, sonen min eller barnebarnet mitt ville ha sett særleg stor pris på å få omtale i bloggen min.
For to år sidan skreiv eg på bloggen min at eg hadde starta adventstida med å sjå julegrana bli tent på Ål. Alt ljoset og songen hadde gjort godt på ein litt sår måte. Eg hadde nok kjent på ein liten lengt etter å vere heime, heime på Ål. No er eg her, – og det kjennes godt.
September er ein vakker månad, ikkje sant? Eg går ut på trappa og helsar «Hei på deg, haust!» før eg tuslar ut i det doggvåte graset.
Eg likar det friske draget i den skarpe og kjølege lufta. Eg nyt dei vakre fargane ute og gler meg over den lune stemninga inne. Framleis kan eg pusle i hagen og plukke med meg inn ein glad, liten haustbukett.
Denne vart plukka i går for å pynte opp i gjestehuset.
Men det var ikkje hausten eg skulle skrive om i dag.
Folk spør om me trivst på Ål. Sjølvsagt gjer me det, for det er lett å finne seg til rette med så mykje interessant å fylle tida med og så mange gode folk rundt seg. Det er kjempefint å møte blide fjes og å kunne stoppe for å ta ein godprat med ein kjenning eller tre når me er ute og går, – og tusleturar i vakker natur blir det mange av. Her er nokre glimt frå sist onsdag:
Sist eg skreiv var det juni. No er august her allereie og byr på ei slags avslutning av sommaren. Eg kjenner at eg likar denne grøderike månaden godt.
Det er framleis sommarvarme dagar, rips og solbærbuskene står tunge, tida er inne for å kjøpe haustlauk, bake eplekaker og hugse å ta med seg ei lita jakke i sekken. Det er også fint å tenkje attende på mange fine juli-opplevingar. Her kjem nokre av dei:
Sommaren gjer gode ting med meg. Det er som om dei søte duftene, den svale vinden, fuglesongen og dei ljose nettene gjev meg nye krefter. Eg vil mykje, og av og kjennest det til og med som om eg klarar mykje. Eg treng ikkje syden. Sola er her og eg kan danse barbeint i graset her. Eg har halvtørr kvitvin på kjøling, min eigen grillsjef som ordnar middag, ei sval seng å sovne i, lovande morgonar å vakne til, villblomar å plukke, sommargjestar å vente på, turar å gå og fridom til å tenkje kva eg vil og nyte det heile i fred og ro.
Samstundes med at naturen rundt meg har vakna til liv, har me smått om senn kunne krype fram frå pappeskene våre. Noko av det me no finn att, har vore pakka ned sidan før visning på huset i Holmestrand i desember. – «Der var du ja, – deg har eg sakna.» – «Deg har eg leita etter. Eg var nesten i ferd med å kjøpe meg ein maken til deg her ein dagen. Godt å sjå deg att.»
No er det tre veker sidan sist eg sette meg ned for å skrive, og for å seie det forsiktig; det har vore innhaldsrike dagar. Av og til tuslar livet sakte framover dag for dag utan at eg tenkjer nemneverdig over det. Andre gonger tek livet sjumilstøvlane på seg og bykser av garde. Dei siste vekene har eg kjent det slik, for plutseleg var alt heilt annleis.
For ei veke sidan heisa me vimpelen for fyrste gong, – og dersom du ser svært godt etter, kan du skimte det som etter kvart skal bli ute-juletreet vårt.
No er det ei stund sidan sist. Eg tenkjer at dette huset, denne hagen, denne byen, og desse åra som me har hatt her, fortener at eg skriv ein blogg til frå 3086 Holmestrand.
Måndag 3. mai kjem flyttebilen, og eg kjenner at det skal bli godt når den dagen me har budd oss på så lenge endeleg kjem. For eg vil dette, men likevel er kjenslene både slike og sånne.
Eg har ikke talet på alle pappeskene som står rundt om i huset no.
Kjensler før me dreg For kvar rull med bobleplast rundt bilete og maleri For kvart ark silkepapir mellom tallerknar, rundt glas For kvar pappeske, fylt opp, limt att og merka, har eg kjent at sumarfuglar i magen ikkje alltid berre er av det gode. Kvite veggar med arr av skruer og krokar, dørkarmar med blyantstrekar; så høg var du då, vesle venen min. Golvfliser med spor av små sko, av store støvlar. Ekko av draumar Kviskring frå minner Kapittel i livet mitt
Takk for meg, Holmestrand! Eg har prøvd å bli glad i deg, Holmestrand. Eg har verkeleg prøvd.
Då me kom flyttande til den vesle Vestfold-byen for meir enn 11 år sidan, var eg mest oppteken av barnebarn, hus og hage. Hjartet mitt var fylt av det, og det kjendes som nok. Det var fint å bu i eit område som var som ei lita grend, med gode naboar og kjær familie like i nærleiken. Resten av Holmestrand låg fleire kilometer unna og nådde ikkje heilt fram til meg, men sidan eg hadde tenkt å bli verande livet ut, bestemde eg meg for å bli godt kjent med byen min og gro fast her.
Slik utsikt får me aldri nokon gong meir.
Det var kanskje dumt å flytte til ein ny kommune for oss som snart fylte 60, var utan jobb, sleit med helsa og ikkje hadde korkje skuleungar eller hund. Eg forventa kulturopplevingar og eit rikt og variert sosialt liv. Det er kanskje berre mi eiga skuld at det ikkje vart slik. Men eg kjenner at eg må ha meir enn hus, hage og snart vaksne barnebarn å fylle livet mitt med.
Dei siste dagane har eg hatt «takk-for-god-hjelp-time» hos ein flink tannlege, ein grundig og morosam fastlege som verkeleg er til å stole på og hos ho, som for meg i alle fall, er verdas beste frisør.
Holmestrand havn.
Det er så vakkert her, men eg er lei for å måtte seie det, Holmestrand; her hos deg ynskjer eg ikkje å bu som gammal dame. Det må hende meir rundt meg enn det det gjer i dag. Dei få vaksne som kjem til å sakne oss når me dreg, dei veit eg vil finne vegen til oss på Ål, og dei er hjarteleg velkomne.
Ein bustad for resten av livet. På Ål står Helgerud-huset snart ferdig, både 111 år gammalt og samstundes flunkande nytt, akkurat slik det var og likevel heilt annleis, – klart for å vere heimen vår resten av livet. Me har fått oss både gode og mindre gode overraskingar i rehabiliteringsperioden, men no ser alt ut til å ordne seg.
Dei siste tjue åra har skiftande regjeringar hatt som målsetting at eldre skal bu i sin eigen bustad så lenge som mogeleg. Dei som studerer samansetninga av befolkninga framover, seier at auka levealder gjer denne problemstillinga stadig meir aktuell. Det er klare forventningar frå politisk hald om at eldre sjølv bør ta initiativ til å utbedre eller skaffe seg ein bustad som er tilpassa dei behova me har når me blir eldre.
NOVA er eit samfunnsvitskapeleg forskingsinstitutt. Forskarar der har gjennomført ei undersøking der folk vart bedne om å vurdere den boligen dei bur i no. Over halvparten av dei i alderen 50 – 71 år sa at bustaden deira var «dårleg» eller «svært dårleg» tilpassa personar med «bevegelsesvansker».
Me kjenner oss både friske og raske no, men har tenkt at me skal klare å bu i Helgerud-huset livet ut. Det hadde sjølvsagt vore fint dersom dei tinga me skaffar oss, vil vare lenge. Dei skal aller helst vere praktiske og skape trivnad og glede, men no må me også planlegge for den helsa me har om 20 år. Sjølv om me forhåpentlegvis vil vere spreke og aktive så lenge som mogeleg, må me no nytte høvet til å tilpasse huset til vår eiga framtid.
Har skal det bli enkelt å kome seg både inn og ut.
Førebels har skjelettet mitt trufast halde meg oppe, men ein dag blir det sannsynlegvis så skrøpeleg at eg dett saman. Då er det viktig å ha eit hus utan for mange dørstokkar og trappetrinn slik at me kan kome oss fram med rullatorane våre.
Huset vårt blir no tilrettelagt slik at me, den dagen me treng det, får eit soverom og bad på same planet som inngangspartiet. Dessutan blir det så godt som trinnfritt både ute og inne.
Fallulykker er av dei vanlegaste ulykkene i norske heimar. Konsekvensane er gjerne alvorlege for eldre kroppar. Allereie no planlegg me den framtidige heimen vår med minst mogeleg å snuble i, stikkontaktar i kjøkkenbenkhøgde og med godt ljos i alle rom. Dårleg ljos kan dessutan føre til mindre trivnad samstundes med at det aukar risikoen for at me dett og får store helseplager.
Apropos kjøkkenbenkhøgd; Om ikke så altfor lenge er kjøkkenet ferdig. Eg gler meg!
Eg må seie at eg ikkje likar å tenkje på all denne tilrettelegginga. Inne i mitt eige hovud er eg framleis ung, men eg må innsjå at om 20 år er eg 88 år. 20 år går fort det.
Spenntak No tek eg spenntak, satsar alt og siktar mot den langstrakte fjellbygda
Det var dit eg skulle, og turen var ingen omveg. Den var kledd med kjærleiksfulle møte, mykje omsorg, glade ungar på trygge fang
No tek eg spenntak, men kjenner molltonen vibrere i bringa medan eg er på veg heim
(Dersom nokon lurar: Spenntak er å setje føtene imot noko og skuve ifrå av all makt.)
Sentrum i Ål fotografert frå Sundreberget tidleg på sumaren i fjor.
Våraktivitet Eg er så glad for at me bur i eit land med fire årstider. No, når vinteren har sloppe taket, kjenner eg korleis eg har lengta etter alle dei små våraktivitetane.
10. mai skal eg overlevere hagen i Holmestrand til ein nye eigarar. Det gjer eg heilt utan sorg. Eg gler meg til å fortelje dei om alt som kjem til å dukke opp i hagen deira gjennom sesongen.
Eg er så heldig at eg har ein stor hage på Ål å ta fatt på. Hagestellet der har så langt dreia seg om å fjerne brennesle, men under, bak og innimellom der ein stad, har eg trua på at eg finn ein fin, gammal hage.
Fyrst rydde, så vente og sjå. Ein må vise tolmod i ein gammal hage.
Neste gong eg skriv, håpar eg å kunne fortelje om korleis det er å flytte inn i eit hus med ei fin, 100 år gammal sjel.
Kjære folk 